Begin dit jaar heb ik samen met een collega de training Traumasensitief lesgeven (ontwikkeld door Leony Coppens, klinisch psycholoog en gespecialiseerd in trauma’s bij kinderen) afgerond op een school met veel kinderen uit een achterstandsbuurt. Een buurt waarbij armoede, werkeloosheid en psychische problematiek bij ouders meer regel dan uitzondering is. Als je weet dat er een sterk verband is tussen deze levensomstandigheden en kindermishandeling, kun je je voorstellen dat kinderen uit deze gezinnen het zwaar hebben.
Als er gepraat wordt over kindermishandeling dan gaat het over fysieke en emotionele mishandeling en verwaarlozing, over huiselijk geweld, over seksueel misbruik, maar ook over vechtscheidingen. Er is zelfs een wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat ongeveer 50% van de gezinnen met een vechtscheiding een voorgeschiedenis heeft van huiselijk geweld.
En kindermishandeling leidt tot trauma’s.
De invloed van een trauma op de ontwikkeling en het gedrag van het kind is enorm. Om de doodeenvoudige reden dat ervaringen de hersenen ontwikkelen.
Hoe vaker een ervaring wordt herhaalt, des te sterker worden de verbindingen die samen de bedrading van onze hersenen vormen.
En omdat een kind het meest afhankelijk is van zijn ouders/opvoeders, zijn de ervaringen in de ouder-kind interacties het belangrijkst. Wat gebeurd er wanneer deze interactie niet veilig is, wanneer de volwassene die juist zou moeten zorgen voor veiligheid en bescherming van het kind dit niet kan geven? De hersenen zullen zich dan, om te overleven, in onveilige omstandigheden ontwikkelen. Een van de belangrijke gevolgen hiervan is dat kinderen allerlei negatieve overtuigingen en verwachtingen over zichzelf gaan ontwikkelen, gebaseerd op de negatieve ervaringen die het kind in zijn omgeving opdoet. En daar is de oorsprong van een negatief zelfbeeld (ik doe er niet toe, ik kan niks, ik zorg alleen maar voor problemen, het is allemaal mijn schuld) en een onveilig gevoel over de ander en de wereld (niemand is te vertrouwen).
Wat hierbij ook meespeelt is dat een kind sneller dan volwassenen denkt dat ingrijpende gebeurtenissen zoals mishandeling, verwaarlozing of misbruik zijn eigen schuld is.
En zo wordt een onzichtbaar koffertje gevuld, met overtuigingen over zichzelf, over de ander en de wereld om hem heen. Dit koffertje wordt overal mee naar toe genomen, door alle levensfases heen.
In mijn praktijk kom ik vaak pittig gevulde koffertjes tegen. Met negatieve overtuigingen over zichzelf, vaak door ouders of andere belangrijke volwassenen, gecreëerd. Moe van het jarenlang meezeulen, van de ene levensfase naar de andere, worden koffers bij mij in de praktijk opnieuw ingepakt, met nieuw te ontdekken positieve overtuigingen.
Hoe ziet de koffer van jouw kind(eren) eruit?
Wanneer een kind zich gesteund voelt door zijn ouders/opvoeders ontwikkelt het een grotere veerkracht. Jij als ouder hebt de belangrijke taak dit als beschermende en verzorgende volwassene zo goed mogelijk op te pakken. Helaas is dit dus niet voor iedere ouder mogelijk, maar voor velen wel. En juist in deze tijd kun je misschien wat meer bewust zijn van je eigen handelen. Een tijd waarin jij als ouder iedere dag de kinderen om je heen hebt hobbelen, ook op momenten dat het totaal niet uitkomt of momenten dat je er zelfs geen zin in hebt. Een tijd waarin jij naast ouder ook meester of juf en dat leuke speelkameraadje moet zijn. Een tijd waarin kinderen ook uit hun ritme zijn en niet altijd gewenst reageren. Weet dat jij als ouder een essentiële rol speelt in de inhoud van de koffer van je kind. Weet dat jij als ouder deze koffer met positiviteit kan inpakken om bij te dragen aan een positief zelfbeeld, voor de rest van zijn leven. Door je kind te laten voelen dat hij er mag zijn, dat er naar hem geluisterd wordt, dat hij zich gezien voelt.
Achter de voordeur kijken kunnen we niet. Wat wel kan is, als straks alle kinderen weer naar school gaan, weten dat er kinderen zijn die een extra zware en wellicht onveilige tijd achter de rug hebben en dat leraren hier voor nodig zijn om dit op te kunnen vangen.
Vandaar mijn oproep aan de minister van onderwijs Arie Slob. Zorg voor deze kinderen wanneer zij straks weer naar school gaan, investeer in het aanbieden van de training Traumasensitief Werken voor alle leerkrachten, zodat zij straks het verschil kunnen maken voor al die kinderen die dit juist in deze tijd extra hard nodig hebben. Zodat vele kinderen hun levenspad kunnen volgen met een meer positief ingepakt koffertje.
kijk bij workshops voor meer informatie over de training Traumasensitief Lesgeven